وصیت نامه به شخص امکان میدهد نسبت به اموال و ثروت خود پس از مرگ با اختیار کامل تصمیم بگیرد!

چگونه می توان وصیت نامه را به طوری تنظیم کرد که به وارث او مالیات کمتری تعلق بگیرد!

 

* در کالیفرنیا پس از فوت یکی از زوجین، سهم او از اموال مشترک تماماً به همسرش تعلق می گیرد!

* دادگاه اجازه نمی دهد هیچ مالی قبل از تصفیه کامل دیون مالیاتی بین اشخاص ذینفع تقسیم گردد!

تعیین تکلیف رسمی!

وصیت نامه، یک سند حقوقی و حاوی نام افراد خانواده، دوستان، شرکاء، همکاران و همچنین موسساتی از قبیل مدارس و بنگاه های خیریه ای است که شخص میل دارد اموالش پس از فوت بین آنان تقسیم گردد.

وصیت نامه ممکن است در مورد اموال اعم از منقول (از قبیل وجه نقد، سهام، منافع تجاری، اتومبیل، لوازم خانه، جواهرات) و نیز اموال غیر منقول (از قیبل زمین، خانه، ملک و متعلقات آن) تعیین تکلیف نماید.

اصولاً، هرشخص که 18 سال یا بیشتر داشته باشد می تواند وصیت کند. برای انشاء یک وصیت معتبر و قانونی، شخص باید از سلامت روانی برخوردار باشد. این بدان معنی است که شخصی باشد که از ماهیت اموالی که داراست، و نیز ارزش آنها بخوبی آگاه باشد.

وصیت نامه به شخص امکان میدهد که نسبت به اشخاص، موسسات و سازمانهائی که علاقه دارد اموالی اعطاء نماید و نسبت به نگاهداری پدر و مادر مسن و یا فرزندان عقب افتاده یا کوچکتر خود ترتیبات اطمینان بخشی اتخاذ کند.

در وصیت نامه، عموماً شخصی به عنوان «وصی» تعیین می شود. این وصی ممکن است یک دوست، یک بانک، یا موسسه ای باشد که امور شخص را پس از فوت اداره نماید. وصی، کلیه مطالبات متوفی را از اشخاص ثالث وصول، دیون  و مالیاتهای مربوط را واریز و ماترک را بین افراد ذینفع (موصی لهم) تقسیم می نماید.

اگر شخص متوفی برای خود وصی تعیین نکند، دادگاه مدیری برای ترکه خواهد گماشت و این شخص، ممکن است غیر از شخصی باشد که احتمالاً مورد نظر متوفی می بود.

بعلاوه، چنانچه شخصی فرزند یا فرزندان صغیر داشته باشد، باید در وصیت نامه «قیمی» تعیین شود که پس از فوت والدین یا در موارد لزوم دیگر حضانت فرزندان صغیر را عهده دار شود.

در صورت عدم تعیین قیم، دادگاه نسبت به این امر و نیز نحوه صرف کردن سهم الارث فرزندان اتخاذ تصمیم خواهد نمود.

درپاره ای از موارد، شخص می تواند در وصیت نامه اموال خود را به نحوی تقسیم کند که به ماترک و وراث او مالیات بر ارث کمتری تعلق گیرد.

هر شخص می تواند راسا وصیت نامه خود را بنویسد. در این صورت تمامی سند باید به خط و امضای موصی (وصیت کننده) باشد. مضافاً، تاریخ تحریر نیز باید در سند حتماً قید گردد.

در اینگونه موارد بهتر است مفاد بر یک روی کاغذ ساده نوشته شود زیرا هیچ عبارت مهر شده، تایپ شده یا چاپی روی کاغذ جز مفاد وصیت نامه محسوب نخواهد بود. مضافاً دادگاه ممکن است وصیت نامه ای را که قسمتی دست نویس و بقیه آن تایپ شده یا چاپی باشد به طور کلی بی اعتبار اعلام نماید.

وصیت نامه «خود نوشت» شاهد لازم ندارد. باید توجه داشت با آنکه وصیت خود نوشت در کالیفرنیا قانونی است، معهذا در پاره ای از ایالات چنین وصیت نامه ای معتبر نیست و لذا در صورت سفر به سایر ایالات بهتر است قبلا مقررات قانونی مربوط به ایالت مربوط بررسی گردد.

یکی از رایج ترین انواع وصیت نامه مصدق، WITNESSED WILL است که معمولاً به وسیله وکلا، با استفاده از عبارات و اصطلاحات حقوقی تنظیم و پس از تایپ، به امضاء وصیت کننده می رسد و توسط شهود گواهی می شود.

مقررات ناظر به اینگونه اسناد باید به دقت رعایت گردد زیرا در صورت کوچکترین انحرافی از موازین قانونی، ممکن است کلاا اعتبار خود را از دست بدهد.

گواهی وصیت نامه و امضاء آن باید توسط دو شاهد حاضر و ناظر صورت گیرد. این شهود باید به سهولت قابل دسترسی باشند لذا بهتر است آدرس ایشان نیز قید گردد. شهود وصیت علی الاصول نباید افراد ذینفع و نام برده در متن وصیت نامه باشند.

 

راهنمای حقوقی توسط وکیل!

ممکن است این سئوال مطرح شود که آیا در تحلیل نهائی، بهتر است وصیت نامه توسط خود شخص تهیه شود یا آنکه توسط وکیل؟ پاسخ بسیار ساده است: اصل مهم، داشتن وصیت نامه است. بر این مبنا، اگر ماترک شخص بسیط و واجد ارزش اندکی است، وصیت نامه را می توان بصورت خود نوشت تنظیم کرد. ولی در سایر موارد مشاوره با وکیل ضروری خواهد بود.

برای روشن شدن موضوع به پرونده ای اشاره می کنیم:

بانوی مسنی در سانفرانسیسکو، وصیت نامه اش را شخصاً نوشت و طی آن تمام اموال خود را به یکی از دوستان نزدیکش بخشید. وی مایل نبود پسرش که از پانزده سال پیش او را ترک کرده و در ایالت دیگری سکونت گزیده بود و ظاهراً شئون خانوادگی را در روابط اجتماعی رعایت نمی کرد سهمی از ماترک او داشته باشد.

علیرغم اراده این خانم، تمام ما ترک او به همین فرزند ناخلف تعلق گرفت زیرا قانونا باید در وصیت نامه، نیت موصی به محروم ساختن هر یک از وراث تصریح گردد والا اعتبار وصیت در معرض تخدیش قرار می گیرد. البته در قانون ایران، صریحاً یکی از وراث را نمی توان از ارث محروم نمود ولی این امر در امریکا امکان پذیر است.

در موارد خاص، وصیت نامه را میتوان بصورت مشترک تنظیم کرد. در این صورت، سند واحدی، حاوی وصیت دونفر خواهد بود. این نوع وصیت نامه ها باید با دقت و احتیاط بسیار تنظیم گردد زیرا اگر مثلاً طرفین تصریح به نهائی یا الزام آور بودن این سند کرده باشند، هیچیک از طرفین حتی پس از فوت طرف دیگر نیز، نمی تواند از وصیت خود عدول نماید یا در آن تغییراتی دهد.

فرض کنید زن و شوهری بموجب وصیت نامه مشترکی، کلیه اموال خود را پس از فوت به فرزندانشان می بخشند. از طرفی، این بدان معنی است که چنانچه زن پس از فوت شوهر اول همسر دیگری اختیار کند، نخواهد توانست اموال شوهر اول را به همسر جدید خود منتقل نماید. از طرف دیگر، معلوم نیست اگر فرزندان در مراقبت از ما در کهن سال، پس از فوت پدر، قصور و سهل انگاری کنند، تکلیف زن بیچاره خواهد بود. زیرا اموال او نیز از قبل، متعلق حق فرزندان قرار گرفته است و به این ترتیب، یک نتیجه ناخواسته و در بعض موارد ناگوار ببار میآید.

 

فوت بدون وصیت!

اگر شخص بدون وصیت فوت شود، اموال او بر طبق مقررات ارث تقسیم می شود. بنابراین مثلاً در کالیفرنیا که سیستم اشتراک اموال میان زن و شوهر وجود دارد، پس از فوت شوهر، سهم او از اموال مشترک، تماما به همسرش تعلق می گیرد. نیمی از اموال اختصاصی نیز به ملکیت همسر درمی آید و نیم دیگر، در صورت وجود یک فرزند، به آن فرزند تعلق می گیرد، در صورت تعدد فرزندان، یکسوم به همسر و دوسوم به نسبت مساوی میان فرزندان تقسیم خواهد شد.

بنابراین بدیهی است با آنکه قانون اجازه همه گونه تصرف در اموال پس از فوت را به موجب وصیت نامه میدهد، معهذا اگر کسی از این اختیار استفاده نکند، فقط یک راه وجود خواهد داشت و آنهم تقسیم قهری اموال بر طبق اراده قانونگذار است. (در حقوق ایران، وصیت فقط تا ثلث اموال نافذ است و نسبت به مازاد، تنفیذ وراث ضروری است). این براساس قواعد شرع اسلام است و در مورد پیروان مذاهب رسمی اقلیت، تقسیم ارث بر طبق موازین دینی ایشان صورت می گیرد.

باید توجه داشت که در کالیفرنیا، وصیت نامه نمی تواند نسبت به تمام اموال شخص تعیین تکلیف نماید.

اموالی که تقسیم آنها خارج از قلمرو وصیت نامه است عبارتند از:

الف- سهم همسر از اموال مشترک، بنابراین شوهر فقط می تواند نسبت به پنجاه درصدخانه یا سایر اموالی که مشترکا با همسرش دارد وصیت نماید.

ب- متصرفات مشترک: (JOINT TENANCY PROPERTY) منظور امولی است نظیرخانه، اتومبیل، حساب جاری و پس انداز که به عنوان (تصرفات مشترک با حق قائم مقامی پس از فوت)  Joint Tenants With Right of survivorship توسط دو یا چند شخص نگاهداری می شود. در چنین مواردی، با فوت یکی از مالکین، سهم او خود بخود به سایر شرکاء منتقل می شود و وصیت نامه تأثیری در اینگونه انتقالات ندارد.

ج- بیمه عمر- مبالغ پراختی از طرف شرکت بیمه در بیمه های عمر، مستقیماً به ذینفع تعیین شده در بیمه نامه پرداخت می گردد. بنابراین بیمع نامه های عمر اصولا با وصیت نامه دستخوش تغییر قرار نمی گیرند.

د- قرضه های دولتی پس انداز: (SAVING BONDS) پاره ای از قرضه های دولتی تابع وصیت نامه نبوده و وجه آن مستقیماً به افراد نامبرده در متن گواهی نامه مربوط، پرداخت می شود.

 

اصلاح یا تغییر وصیت نامه!

وصیت نامه مادام که تغییری در آن داده نشود بقوت خود باقی می ماند ولی موصی هرگاه بخواهد می تواند آنرا اصلاح یا بکلی بی اعتبار اعلام کند.

در موقع انشاء وصیت نامه جدید، باید حتما اطمینان حاصل کرد که کلیه وصایای قبلی صریحاً بی اعتبار اعلام شده باشد. بر همین اساس، قید تاریخ در این سند اهمیت فراوانی دارد زیرا قرینه ای است که دادگاه می تواند با استفاده از آن، تقدم و تاخر وصایای مختلف را تعیین نماید.

بعد از فوت شخص، دوره نظارت دادگاه بر تقسیم ترکه آغاز می شود. در این دوره تغییر در مالکیت اموال متوفی تحت نظر دادگاه صلاحیتدار انجام می گیرد. در صورت قلت ماترک (مثل وقتیکه غیر منقولی در بین نیست و یا ارزش اموال منقول، غیر از اتومبیل و پاره ای اموال دیگر، کمتر از بیست هزار دلار باشد)  تقسیم ترکه به طور اختصاری SUMMARY PROBATE انجام خواهد شد. در این مرحله، دخالت دادگاه اصولاً الزامی نیست و معمولاً مدت زیادی به طول نمی انجامد. برای انجام این تشریفات، لازم است شخصی که خود را ذینفع درماترک شخص میداند، اظهاریه مقید به سوگندی تنظیم کند، به این ترتیب، شخص خواهد توانست از حسابهای بانکی متوفی برداشت کند یا تصرفاتی در اموال منقول وی به عمل آورد.

در مواردی که ماترک بیش از مقادیر فوق باشد، دادگاه باید بدوا اعتبار وصیت نامه را اعلام نماید. دادگاه همچنین بر عملیات وصی یا مدیر ترکه نظارت خواهد داشت و چنانچه ادعا یا اعتراضی نسبت به ماترک وجود داشته باشد، آنرا استماع خواهد نمود.

تشریفات رسمی نظارت، مستلزم تنفیذ وصی یا مدیر ترکه از طرف دادگاه خواهد بود. پس از آن، وصی یا مدیر ترکه چندماه فرصت خواهد داشت تا نسبت به تصفیه امور ترکه، پرداخت کلیه دیون و مطالبه و وصول مطالبات متوفی اقدام نماید. مضافاً اطلاع به طلبکاران، نظارت بر فروش اموال و املاک متوفی، بررسی دیون و مالیاتهای متعلقه نیز به عهده چنین شخصی خواهد بود. پس از انجام موارد فوق، باقیمانده ماترک به موصی لهم یا وارث (حسب مورد) تعلق خواهد گرفت.

قوانین ایالتی و فدرال می توانند مالیات هائی بر ماترک شخص وضع کنند. دادگاه ناظر معمولاً اجازه نمیدهد هیچ مالی قبل از تصفیه کامل دیون مالیاتی، بین اشخاص ذینفع تقسیم گردد.

کلام آخر آنکه، بسیار کسان، غالباً می گویند (اگر من فوت شدم...) در حالیکه باید گفت (وقتی من فوت شدم) به دیگر بیان، این تصور که مرگ، برای همسایه است و برای ما شاید باشد و شاید هم نباشد، متأسفانه «توهمی» بیش نیست! رویاروئی با واقعیات، و پیش اندیشی های لازم، شان انسان متفکر و آینده نگر است.